Actieonderzoek samen leren en ontwikkelen
Onderzoekers van Fontys Hogeschool onderzoeken de mogelijkheden om het samen leren, werken en innoveren in deze leergemeenschappen te versterken. Snoeren en collega’s Marja Legius en Ingeborg Wolters (Fontys Hogeschool) en Meriam Janssen (Tranzo, academische werkplaats ouderen) deden dit via een actieonderzoek. Zij onderzochten met professionals, studenten en cliënten via een cyclisch proces van actie en reflectie hoe cliënten in verpleeghuizen ondersteund kunnen worden in hun autonomie. Snoeren en collega’s merkten tijdens het project dat het direct horen van het verhaal en ervaringen van cliënten heel verrijkend was voor zorgprofessionals (in opleiding). Het leidde tot bewustwording hoe zij anders kunnen handelen om cliënten meer autonomie te geven. Ook de inbreng en het zien van voorbeelden van collega’s met een andere achtergrond bleek behulpzaam. Vooral de onderlinge verschillen in kennis, expertise en perspectieven op situaties leidden tot nieuwe inzichten. Het onderzoekend werken en het bedenken en testen van oplossingen met cliënten en collega’s stimuleerden zorgprofessionals (in opleiding) om de eigen regie over hun werk te nemen. Ook merkten Snoeren en collega’s dat de zorgprofessionals wel een duwtje in de rug nodig hadden om beperkende regels en routines voor leren en ontwikkelen te doorbreken. De leermethodieken en reflectietools die daarvoor ontwikkeld zijn helpen daarbij enorm. “Maar”, zegt Snoeren, “tools en handvatten zijn mooi, maar uit dit en eerder onderzoek blijkt dat het faciliteren van leren en ontwikkelen cruciaal is. De bruggenbouwer lijkt hierin het verschil te maken.”
Bruggenbouwers
Jeroen Bovens legt uit dat bruggenbouwers specifiek de taak hebben om mensen en organisaties met elkaar te verbinden. Zij werken in het onderwijs en in de beroepspraktijk en versterken het lerend en onderzoekend samenwerken tussen collega’s die samenwerken in een leergemeenschap. “We zien echter dat hogescholen en hun samenwerkingspartners niet altijd bewust voorzien in de ondersteuning en ontwikkeling van deze bruggenbouwers”, geeft Bovens aan. “Daar waar dit wel gebeurt, wordt het wiel vaak opnieuw uitgevonden en weinig gebruik gemaakt van elders opgedane kennis. Het is ook een relatief nieuwe rol die om andersoortige competenties vraagt. Niet iets wat je zomaar even doet.” Vandaar dat Bovens samen met collega’s Sofie Moresi, Nard van den Langenberg en Miranda Snoeren onderzocht wat deze rol kenmerkt. Bovens licht toe: “Er wordt al langer onderzoek gedaan naar het verbindende en faciliterende karakter van deze rol, waaraan ook andere benamingen worden gegeven zoals broker, grenswerker of facilitator. Alleen misten we een concrete rolomschrijving; wat doet nou zo iemand in de praktijk? En wat heeft diegene nodig ter ondersteuning om te groeien in deze rol? Deze vragen zijn door ons onderzocht.”
Handvatten bruggenbouwer
Het onderzoek laat zien dat de bruggenbouwer zich enerzijds richt op het bevorderen van samenwerken en anderzijds op het bevorderen van leren en ontwikkelen. Hiertoe zet de bruggenbouwer zeven vaardigheden in: verbinden, afstemmen, ondernemen, organiseren, begeleiden, ontwerpen en onderzoeken. Deze vaardigheden zijn verder uitgewerkt in een rolomschrijving voor de bruggenbouwer. Bovens: “Bruggenbouwers maken gebruik van een arsenaal aan opgedane kennis, ervaringen en persoonlijke eigenschappen, zoals een open en ruimdenkende houding. Daarnaast kwamen in onze gesprekken met bruggenbouwers de nodige uitdagingen naar voren. Het blijkt een veelzijdige maar vaak ook kwetsbare rol te zijn, waar verder onderzoek naar nodig is.” De rolbeschrijving van de bruggenbouwer is door Fontys Hogeschool en andere organisaties te gebruiken bij de werving en selectie. De onderzoekers raden aan om ook te investeren in de professionalisering van bruggenbouwers, bijvoorbeeld via het ontwikkeltraject dat in samenwerking met de dienst PenO wordt aangeboden. “In dit traject kunnen bruggenbouwers ervaringen uitwisselen en verschillende dilemma’s en vraagstukken bespreken over onder andere samenwerking, vertrouwen en sterke relaties”, geeft Bovens aan.
Snoeren en Bovens hebben over hun onderzoek gepubliceerd in een recent themanummer over Leven Lang Ontwikkelen in Tijdschrift voor HRM:
Publicatie: https://www.fontys.nl/actueel/samen-leren-en-ontwikkelen-vraagt-om-steuntje-in-de-rug/, 20 oktober 2022,
Auteur: Hanna van Beelen
